Meester Weijkamp (1926 – 2023)

Door: Hennie Bouwhuis

‘Meester Weijkamp’: zo werd A. B. C. Weijkamp door enkele generaties in Haarle aangesproken. Hij was er onderwijzer aan de St. Sebastianusschool  en basisschool ‘Op Weg’ van 1951 tot 1985. Meer dan 1000 leerlingen heeft hij in die jaren onderwezen en dat is een groot aantal als je beseft dat Haarle ruim 2000 inwoners heeft.

Het aanspreken met ‘meester’, ook door ouderen, had zijn duidelijke voorkeur boven het aangesproken worden met zijn voornaam ‘August’.

Een onderwijzer met de voorletters A.B.C.  die jarenlang kinderen van 6 jaar de geheimen van ons alfabet leerde kennen!

 

Achterhoek

A.Weijkamp werd in 1926 pal aan de grens in het Achterhoekse Gendringen geboren. Aanvankelijk verliep het grensverkeer tussen Hollanders en Duitsers heel soepel tot het Hitlerregime aan de macht kwam. Met buurtjongens had de jonge Weijkamp afgesproken te gaan voetballen tegen jongens van de andere kant van de grens bij kasteel Anholt. Toen de Achterhoekers zagen dat de Duitsers de wedstrijd wilden beginnen met het brengen van de Hiltlergroet, bedankten ze en de wedstrijd ging niet door.

In zijn militaire diensttijd had Weijkamp zitting op het keuringsbureau en moest mede beslissen over het geschikt of ongeschikt zijn voor de militaire dienst.

Hele nare herinneringen heeft hij aan de dwangarbeid in Kamp Rees, dat net over de Achterhoekse grens gehuisvest was in een dakpannenfabriek. Weijkamp heeft daar in de oorlog veel leed gezien van mensen die hard moesten werken en ’s nachts sliepen in halfopen schuren. Hij prees zich gelukkig dat hij na zijn werkdag thuis kon overnachten.

Een ander pijnlijk moment was  dat een broer van hem in de oorlog is omgekomen.

Weijkamp vertelde graag over zijn ouderlijk huis met grote tuin, boomgaard en ruimte voor sport, vooral atletiek.

Na zijn middelbareschooltijd ging hij naar de Kweekschool in Doetinchem voor de opleiding tot onderwijzer. Alvorens naar Haarle te komen, gaf hij les aan de school in het grensdorp Elten.

Het was een hele toer om vanuit de Achterhoek met het openbaar vervoer naar Haarle te komen.

Een auto was toen niet betaalbaar voor een onderwijzer; Weijkamp heeft ook daarna nooit een auto gehad. Samen met zijn in 2017 overleden vrouw Toos fietste hij duizenden kilometers door Oost-Nederland met de Achterhoek vaak als bestemming. Samen legden ze ook vele kilometers af om het voetbalteam van s.v. Haarle op zondagmiddag aan te moedigen.

 

Sport

Met hart en ziel heeft hij 34 jaar lesgegeven aan de Haarlese jeugd, aanvankelijk vaak in de hogere klassen, maar zeker 15 jaar leerde hij de kinderen lezen in wat de meeste jaren nog klas 1 heette.

Jongere en oudere kinderen wist hij enthousiast te maken voor sport en natuur. Onder schooltijd gaan zwemmen of schaatsen waren geen gemeengoed, maar kinderen en Weijkamp genoten ervan.

Bijzondere herinneringen bewaren nu de zestigplussers aan schoolvoetbal, schoolkorfbal en atletiek.

Weijkamp zag jongens in het dorp steeds jonger bij de voetbal gaan, terwijl er nauwelijks sportmogelijkheden waren voor de meisjes. Hij nam het initiatief om met een groep meisjes lid te worden van atletiekvereniging Olympia in Nijverdal, maar na een jaar hield die vereniging al op te bestaan.

Toen ging Weijkamp, samen met enkele andere vrijwilligers, verder onder de naam A.V. 64 Haarle.

De trainingsomstandigheden waren slecht, maar toch wisten veel leden van de vereniging in het oog springende resultaten te behalen. Door de bouw en aanleg van meerdere goede sportaccommodaties kwamen in Haarle nieuwe mogelijkheden voor sporten, ook voor de meisjes. Dat werd in de zeventiger jaren van de vorige eeuw het einde van de atletiekvereniging.

Weijkamp bleef de jeugd stimuleren tot sporten en was meer dan vijftig (!) jaar jeugdleider van het jongste jeugdteam bij s.v. Haarle. Vanwege de vele verdiensten voor s.v. Haarle werd hij benoemd tot erelid van de vereniging. Voor uitwedstrijden gingen de jeugdteams aanvankelijk per fiets ‘de bult’ over naar Nijverdal. Aan de voet van de berg waren de jongelui nog wel eens luidruchtig. Vaste uitdrukking van Weijkamp: “Als ze bij Dalzicht zijn, hoor je ze niet meer!”  Hij wist dat de klim op eenvoudige fietsjes veel inspanning kostte.

 

Fotograaf

Bij alle genoemde activiteiten had meester Weijkamp zijn fototoestel bij zich, vanaf 1936 is hij bezig geweest met fotograferen. In zijn donkere kamer besteedde hij uren en dagen aan het ontwikkelen en afdrukken van duizenden foto’s. Door zijn vele contacten in het dorp kon hij veel kopieën van oude foto’s maken. In 2000 was Stichting Marke Haarle uitgever van het boek  ’t Oog van de meester’ met daarin ruim 700 foto’s die Weijkamp selecteerde uit zijn enorme collectie.

De meeste huisgezinnen in Haarle zijn in het bezit van het prachtige boek. De uitgave was de kroon op het fotowerk van meester Weijkamp waarvoor hij de Nahuis-cultuurprijs van de gemeente Hellendoorn ontving. Ook was de bescheiden Weijkamp verguld met zijn koninklijke onderscheiding: lid in de Orde van Oranje Nassau.

Er zullen weinig kinderen in het dorp zijn die in hun schooltijd geen foto van hem hebben gekregen, in zijn lokaal stond altijd een ‘grabbeldoosje’ met foto’s.

 

Pensioen

Toen in 1985 de lagere school ‘basisschool’ werd kon hij kiezen: wel of niet door te gaan als leerkracht. Hij koos voor de vrije tijd en daar heeft hij op energieke wijze gebruik van gemaakt.
Naast de vele genoemde activiteiten begon hij met het maken van olieverfschilderijen, zijn woning hing er vol mee. Jeu de boules werd een nieuwe hobby voor hem bij s.v. Haarle. De winnaar van het seizoen kreeg dan een door hem gemaakt schilderij zoals kinderen steeds een foto van hem kregen.
Jarenlang kwam de meester elke maandagmorgen naar de ruimte van Stichting Marke Haarle om daar te helpen archiveren en fungeerde als geheugen. Van vele feiten uit het verleden kon hij de datum noemen, ook data van verjaardagen van veel oud-leerlingen kon hij noemen.

 

Meester Weijkamp archief

Vanaf 2019 liep Weijkamp’s gezondheid achteruit en was het archiefbezoek niet meer mogelijk. Op 2 november 2019 was hij op uitnodiging, samen met zijn zoon Cas, aanwezig toen Weijkamp de nieuwe naam voor de archiefruimte mocht onthullen: ‘Meester Weijkamp archief’.

Bezoekers aan die ruimte komen het werk van de meester opvallend vaak tegen:

krantenknipsels over Haarle van 1961-2020, enige schilderijen, 50 grote fotoalbums over Haarle en honderden dia’s.

Veel van zijn foto’s en dia’s staan al op de beeldbank van Stichting Marke Haarle, maar de stichting heeft nog genoeg digitaliseringswerk te doen. Weijkamp verzuchtte wel eens dat hij niets van computers afwist, maar kon er zeker van genieten dat zijn foto’s van hoge kwaliteit wereldwijd te bekijken zijn via internet.

 

In februari 2021 werd het thuis wonen moeilijk, reden om naar een verzorgingshuis in Ulft te verhuizen waar hij op 15 januari 2023 overleed.

De gemeenschap Haarle is veel dank aan hem verschuldigd voor alles wat hij voor het dorp heeft gedaan!